ഇസ്രായേലിനെ ആക്രമിച്ച ഹമാസ് ആരാണ്? ആരാണ് നേതൃത്വം നല്‍കുന്നത്? എന്താണ് അവരുടെ ലക്ഷ്യം?

ഒക്‌ടോബർ 7 ശനിയാഴ്ച ഹമാസ് ഇസ്രയേലിനുനേരെ നടത്തിയ ആക്രമണം ഇരുപക്ഷവും തമ്മിൽ വീണ്ടും സംഘർഷത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. ഇരുപക്ഷവും ആയുധങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്, സാധാരണക്കാർക്ക് ജീവഹാനി സംഭവിക്കുന്നു, നിരവധി പേര്‍ക്ക് പരിക്കേല്‍ക്കുന്നു, ഭവനങ്ങള്‍ നഷ്ടപ്പെടുന്നു. റിപ്പോർട്ടുകൾ പ്രകാരം, ഇസ്രയേലിനെതിരെ ഹമാസ് നടത്തിയ ഈ ആക്രമണം ഇന്നുവരെയുള്ള ഏറ്റവും വലിയ ആക്രമണമാണ്. ആക്രമണത്തിന് ശേഷം ഹമാസ് പോരാളികളും ഇസ്രയേലിന്റെ നിയന്ത്രണത്തിലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് നുഴഞ്ഞുകയറി. ഹമാസ്, അതിന്റെ സ്ഥാപനം, നേതൃത്വം, ഹമാസുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രധാന വ്യക്തികൾ, ഇസ്രായേൽ-പലസ്തീൻ സംഘർഷത്തിൽ അതിന്റെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ എന്തൊക്കെയാണ്?

എന്താണ് ഹമാസ് ?
‘ഹറകത്ത് അൽ മുഖവാമ അൽ ഇസ്‌ലാമിയ’ എന്നാണ് ഹമാസിന്റെ മുഴുവൻ പേര്. ഇസ്ലാമിക് റെസിസ്റ്റൻസ് മൂവ്‌മെന്റ് എന്നാണ് അതിന്റെ വിവർത്തനം. ഫലസ്തീൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഒരു രാഷ്ട്രീയ, തീവ്രവാദ സംഘടനയാണിത്. ഹമാസ് പ്രാഥമികമായി സുന്നി മുസ്ലീങ്ങൾ അടങ്ങിയതാണ്, വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് ഇസ്രായേൽ പിടിച്ചടക്കിയ പ്രദേശങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണം വീണ്ടെടുക്കാൻ ഇസ്രായേലുമായി ദീർഘകാല പോരാട്ടത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണ് ഇക്കൂട്ടര്‍. ഇതൊരു ദേശീയ പ്രസ്ഥാനമായും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഹമാസിന്റെ പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യം ഇസ്രായേലിനെ പരാജയപ്പെടുത്തുകയും മുൻകാല സംഘർഷങ്ങളിൽ അവരില്‍ നിന്ന് ഇസ്രായേൽ പിടിച്ചെടുത്ത പ്രദേശങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണം സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്. ഈ സംഘട്ടനങ്ങളിൽ നിരവധി റോക്കറ്റ് ആക്രമണങ്ങള്‍ നടന്നിട്ടുണ്ട്. ഹമാസിനെതിരെ ഇസ്രായേൽ ഒന്നിലധികം വ്യോമാക്രമണങ്ങൾ നടത്തി, ഈജിപ്തുമായി സഹകരിച്ച് 2007 മുതൽ ഗാസ മുനമ്പിൽ ഉപരോധം ഏർപ്പെടുത്തി. ഇസ്രയേലിനെതിരായ സായുധ ചെറുത്തുനിൽപ്പിന് ഇത് പ്രാഥമികമായി അറിയപ്പെടുന്നു. യു എസും യു കെയും ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ ഹമാസിനെ “ഭീകര സംഘടന” എന്നും “തീവ്ര വാദികള്‍” എന്നും മുദ്രകുത്തിയിരിക്കുകയാണ്. 1997-ൽ അമേരിക്ക ഹമാസിനെ ഒരു വിദേശ ഭീകരസംഘടനയായി പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഇക്കഴിഞ്ഞ ഒക്‌ടോബർ 7 ശനിയാഴ്ച ഇസ്രയേലിനെതിരായ ഹമാസിന്റെ ആക്രമണത്തെ തുടർന്ന് ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയും അവരെ “ഭീകരാക്രമണം” എന്നാണ് മുദ്രകുത്തിയത്.

ആരാണ് ഹമാസ് സ്ഥാപിച്ചത്?
കെയ്‌റോയിൽ ഇസ്‌ലാമിക വിദ്യാഭ്യാസം നേടിയ ശേഷം മുസ്‌ലിം ബ്രദർഹുഡിന്റെ പ്രാദേശിക ശാഖകളിൽ പ്രവർത്തകനായി മാറിയ ഫലസ്തീനിയൻ പുരോഹിതൻ ഷെയ്ഖ് അഹമ്മദ് യാസിനാണ് ഹമാസ് സ്ഥാപിച്ചത്. 1960-കളിൽ വെസ്റ്റ് ബാങ്കിലും ഗാസയിലും, 1967 ലെ ആറ് ദിവസത്തെ യുദ്ധത്തിനും ശേഷം ഇസ്രായേൽ ഈ പ്രദേശങ്ങൾ പിടിച്ചെടുത്തപ്പോൾ ഷെയ്ഖ് അഹമ്മദ് യാസിൻ മതപരമായ മാർഗനിർദേശം നൽകി. ഫലസ്തീന്റെ പിന്തുണയിൽ മുസ്ലീം ബ്രദർഹുഡിന്റെ സ്വാധീനത്തെ സന്തുലിതമാക്കുക എന്നതായിരുന്നു ഷെയ്ഖ് അഹമ്മദ് യാസിന്റെ ലക്ഷ്യം.

1987 ഡിസംബറിൽ, വെസ്റ്റ് ബാങ്ക്, ഗാസ, കിഴക്കൻ ജറുസലേം എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഇസ്രായേലിന്റെ നിയന്ത്രണത്തിന് മറുപടിയായി ഷെയ്ഖ് അഹമ്മദ് യാസിൻ ഗാസയിൽ മുസ്ലീം ബ്രദർഹുഡിന്റെ രാഷ്ട്രീയ ശാഖയായി ഹമാസിനെ സ്ഥാപിച്ചു. ബ്രദർഹുഡിനുള്ള ഫലസ്തീൻ പിന്തുണയെ ഭീഷണിപ്പെടുത്തിയ സംഘടനയായ പലസ്തീനിയൻ ഇസ്ലാമിക് ജിഹാദിനെ (PIJ) ചെറുക്കാനാണ് ഹമാസ് അന്ന് ലക്ഷ്യമിട്ടത്. 1988-ൽ ഹമാസ് അതിന്റെ ചാർട്ടർ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. ചരിത്രപരമായ ഫലസ്തീനിൽ ഒരു ഇസ്ലാമിക സമൂഹം സ്ഥാപിക്കാൻ ആഹ്വാനം ചെയ്യുകയും ഇസ്രായേലുമായുള്ള ശാശ്വത സമാധാനം നിരസിക്കുകയും ചെയ്തു. ഹമാസ് നിലവിലെ ഇസ്രായേൽ പ്രദേശത്തെ ഇസ്‌ലാമിക ഭൂമിയായി വീക്ഷിക്കുകയും ജൂത രാഷ്ട്രവുമായുള്ള ശാശ്വത സമാധാനം നിരസിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. 2004-ൽ ഹമാസിന്റെ സ്ഥാപകൻ ഷെയ്ഖ് അഹമ്മദ് യാസിൻ ഇസ്രായേൽ സൈന്യത്തിന്റെ ആക്രമണത്തിൽ കൊല്ലപ്പെട്ടു.

ഹമാസുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നേതൃത്വവും പ്രധാന വ്യക്തിത്വങ്ങളും
ഹമാസ് 2017-ൽ ഒരു പുതിയ രേഖ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു, 1967-ന് മുമ്പുള്ള അതിർത്തികളിൽ ഒരു ഇടക്കാല ഫലസ്തീൻ രാഷ്ട്രം എന്ന ആശയം അംഗീകരിച്ചു, ആറ് ദിവസത്തെ യുദ്ധത്തിന് മുമ്പ് “ഗ്രീൻ ലൈൻ” എന്നറിയപ്പെടുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, അത് ഇപ്പോഴും ഇസ്രായേലിന്റെ അംഗീകാരം നിരസിക്കുന്നു. ഹമാസിന്റെ പോരാട്ടം യഹൂദർക്കെതിരെയല്ല, സയണിസ്റ്റുകൾ അധിനിവേശത്തിനെതിരെയാണെന്ന് ഈ രേഖയും ഊന്നിപ്പറയുന്നു. ലോകത്തെ വഞ്ചിക്കാനാണ് ഹമാസ് ശ്രമിക്കുന്നതെന്ന് ഇസ്രയേൽ ആരോപിക്കുന്നു.

ഹമാസിനെ നയിക്കുന്നത് വിവിധ സംഘടനകളാണ്, ഓരോന്നും അതിന്റെ രാഷ്ട്രീയ, സൈനിക, സാമൂഹിക പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ വ്യത്യസ്ത വശങ്ങൾക്ക് ഉത്തരവാദികളാണ്. പോളിറ്റ് ബ്യൂറോ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു കൺസൾട്ടേറ്റീവ് ബോഡിയാണ് ഹമാസിന്റെ പൊതുനയം നിർണ്ണയിക്കുന്നത്. ഗാസയിലെയും വെസ്റ്റ് ബാങ്കിലെയും അടിസ്ഥാന പ്രശ്‌നങ്ങൾ ലോക്കൽ കമ്മിറ്റികളാണ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത്.

ഇസ്മായിൽ ഹനിയ്യ (Ismail Haniyeh)
നിലവിൽ ഹമാസിന്റെ രാഷ്ട്രീയ മേധാവി ഇസ്മായിൽ ഹനിയ്യയാണ്. 2017-ലാണ് ഖാലിദ് മെഷാലിൽ നിന്ന് അദ്ദേഹം നേതൃത്വം ഏറ്റെടുത്തത്. ഗാസയ്‌ക്കകത്തും പുറത്തും യാത്രാ നിയന്ത്രണങ്ങൾ നേരിടുന്നതിനാൽ 2020 മുതൽ ഇസ്മായിൽ ഹനിയ്യ ഖത്തറിലെ ദോഹയിലാണ് താമസിക്കുന്നതെന്ന് റിപ്പോർട്ടുണ്ട്. 2011ൽ സിറിയൻ ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിനെതിരായ പ്രതിഷേധത്തിൽ പങ്കെടുത്ത ശേഷം ഹമാസ് നേതാക്കൾ ഖത്തറിലേക്ക് താമസം മാറി. ഹമാസിന്റെ ചില മുതിർന്ന വ്യക്തികൾ തുർക്കിയിലെ ഓഫീസുകളിൽ നിന്നാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്.

യഹ്‌യ സിൻവാർ (Yahya Sinwar)
ഗാസയിൽ ദൈനംദിന കാര്യങ്ങൾക്ക് മേൽനോട്ടം വഹിക്കുന്നത് മുമ്പ് ഹമാസിന്റെ സൈനിക വിഭാഗത്തെ നയിച്ചിരുന്ന യഹ്‌യ സിൻവാറാണ്. രണ്ട് ഇസ്രയേലി സൈനികരെ തട്ടിക്കൊണ്ടുപോയി കൊലപ്പെടുത്തിയ കേസിൽ യഹ്യ സിൻവാർ ഇസ്രായേലിൽ 22 വർഷത്തെ ജയിൽ ശിക്ഷ അനുഭവിച്ചിട്ടുണ്ട്. 2011ൽ ഇസ്രായേൽ തടവിലാക്കിയ ആയിരത്തിലധികം ഫലസ്തീൻ തടവുകാർക്ക് പകരമായാണ് അദ്ദേഹത്തെ വിട്ടയച്ചത്.

മർവാൻ ഇസ്സയും മുഹമ്മദ് ദീഫും (Marwan Issa and Mohammed Deif)
ഹമാസിന്റെ സൈനിക വിഭാഗമായ ഇസ് അദ്-ദിൻ അൽ-ഖസ്സാം ബ്രിഗേഡ്സിന്റെ കമാൻഡർ മർവാൻ ഇസ്സയും മുഹമ്മദ് ഡീഫും ആണ്. മിലിഷ്യയുടെ സ്ഥാപകൻ സലാ ഷെഹാദേ 2002ൽ ഇസ്രായേൽ വ്യോമാക്രമണത്തിൽ കൊല്ലപ്പെട്ടിരുന്നു.

സലേഹ് അൽ-അറൂരി (Saleh al-Arouri)
ഹമാസിന്റെ ലെബനൻ ശാഖയുടെ തലവനാണ് സലേഹ് അൽ-അറൂരി. 2021ലെ ആഭ്യന്തര തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെത്തുടർന്ന് വെസ്റ്റ്ബാങ്കിലെ ഗ്രൂപ്പിന്റെ നേതൃത്വവും അദ്ദേഹം ഏറ്റെടുത്തു.

മെഷലും സലാമേ കതാവിയും (Meshaal and Salameh Katawi)
ഹമാസ് പൊളിറ്റിക്കൽ ബ്യൂറോയെ നയിക്കുന്ന മെഷാൽ ഹമാസ് ഡയസ്‌പോറ ഓഫീസിലാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. തടവിലാക്കപ്പെട്ട ഹമാസ് അംഗങ്ങളുടെ കാര്യങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യാനുള്ള ചുമതല സലാമേ കതാവിക്കാണ്.

ഹമാസിന് സാമ്പത്തികവും സൈനികവുമായ പിന്തുണ എവിടെ നിന്ന് ലഭിക്കുന്നു?
ഹമാസിനെ ഭീകര സംഘടനയായി അമേരിക്ക ഔദ്യോഗികമായി പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ഔദ്യോഗിക പിന്തുണ അവസാനിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. നിലവിൽ, സാമ്പത്തിക സഹായം, ആയുധം, പരിശീലനം എന്നിവ നൽകുന്ന ഹമാസിന്റെ പ്രധാന പിന്തുണക്കാരിൽ ഒരാളാണ് ഇറാൻ. എന്നിരുന്നാലും, സിറിയൻ ആഭ്യന്തര യുദ്ധകാലത്ത് എതിർ വിഭാഗങ്ങൾക്ക് ഇറാന്റെ പിന്തുണ കാരണം ഇറാനും ഹമാസും ബന്ധം താൽക്കാലികമായി വിച്ഛേദിച്ചു. നിലവിൽ, ഹമാസിനും മറ്റ് പലസ്തീൻ ഗ്രൂപ്പുകൾക്കും ഇറാൻ കാര്യമായ പിന്തുണ നൽകുന്നത് തുടരുകയാണ്.

2018-ൽ, അമേരിക്ക ഇറാനു മേൽ ഉപരോധം ഏർപ്പെടുത്തി, ഇത് അതിന്റെ വിദേശ പ്രോക്സികളെ സാമ്പത്തികമായി പിന്തുണയ്ക്കാനുള്ള കഴിവിനെ ബാധിച്ചു. 2002-ൽ റജബ് ത്വയ്യിബ് എർദോഗൻ അധികാരത്തിലെത്തിയതു മുതൽ തുർക്കിയും ഹമാസിനെ പിന്തുണച്ചിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഹമാസിനെ രാഷ്ട്രീയമായി മാത്രമേ പിന്തുണയ്ക്കൂ എന്ന് അങ്കാറ വാദിക്കുന്നു. ഹമാസിനെ സാമ്പത്തികമായി പിന്തുണയ്ക്കുന്നുവെന്ന ആരോപണവും തുർക്കി നേരിടുന്നുണ്ട്.

ഗാസ സ്ട്രിപ്പും വെസ്റ്റ് ബാങ്കും എന്താണ്?
ഗാസ മുനമ്പും വെസ്റ്റ് ബാങ്കും നിർബന്ധിത ഫലസ്തീനിന്റെ ഭാഗമായ പലസ്തീൻ പ്രദേശങ്ങളാണ്. 1967-ൽ ആറ് ദിവസത്തെ യുദ്ധത്തെത്തുടർന്ന് ഇസ്രായേൽ ഈ പ്രദേശങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുത്തു. അവർ ഒന്നിച്ച് അഞ്ച് ദശലക്ഷത്തിലധികം ഫലസ്തീനികൾ താമസിക്കുന്നു. പടിഞ്ഞാറ് മെഡിറ്ററേനിയൻ കടലും തെക്ക് ഈജിപ്തും അതിർത്തി പങ്കിടുന്ന ഇസ്രായേലിന്റെ തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ മൂലയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന 140 ചതുരശ്ര മൈൽ വിസ്തൃതിയുള്ള ഒരു ചെറിയ തീരപ്രദേശമാണ് ഗാസ സ്ട്രിപ്പ്. വെസ്റ്റ് ബാങ്ക് 2,173 ചതുരശ്ര മൈൽ വിസ്തൃതിയുള്ള ഒരു വലിയ പ്രദേശമാണ്. ജോർദാൻ നദിയുടെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരം മുതൽ ചാവുകടലിന്റെ ഭൂരിഭാഗം വരെ ഇത് വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്നു. വിശുദ്ധ നഗരമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന കിഴക്കൻ ജറുസലേം വെസ്റ്റ് ബാങ്കിന്റെ ഭാഗമായി അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിൽ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ജറുസലേമിന്റെ പദവി തർക്കവിഷയമാണ്, ഇസ്രായേലും പലസ്തീനും ഇത് തങ്ങളുടെ തലസ്ഥാനമാണെന്ന് അവകാശപ്പെടുന്നു. ഗാസയിലെയും വെസ്റ്റ് ബാങ്കിലെയും ഫലസ്തീനികൾ ഇസ്രായേലിന്റെ നിയന്ത്രണങ്ങൾക്ക് കീഴിലാണ് ജീവിക്കുന്നത്, പലരും ഭക്ഷണം, വെള്ളം, സാധനങ്ങൾ തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങൾക്ക് അന്താരാഷ്ട്ര സഹായത്തെ ആശ്രയിക്കുന്നു. ഈ പ്രദേശങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണത്തിനായുള്ള പോരാട്ടം ദശാബ്ദങ്ങളായി നിലനിൽക്കുന്നു, ഫലസ്തീനികൾ ഒരു സ്വതന്ത്ര രാഷ്ട്രവും പരമാധികാരവും തേടുന്നുമുണ്ട്.