ന്യൂഡല്‍ഹി: ഇലക്ടറൽ ബോണ്ട് പദ്ധതി ഭരണഘടനാ വിരുദ്ധമാണെന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ച് ഇന്ന് (ഫെബ്രുവരി 15 വ്യാഴാഴ്ച) സുപ്രീം കോടതി റദ്ദാക്കി. ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 19(1)(എ) പ്രകാരം ആവിഷ്കാര സ്വാതന്ത്ര്യവും അഭിപ്രായ സ്വാതന്ത്ര്യവും ലംഘിക്കുന്നതാണ് പദ്ധതിയെന്ന് സുപ്രീം കോടതി പറഞ്ഞു.
ഇലക്ടറൽ ബോണ്ടുകൾ ഇഷ്യൂ ചെയ്യുന്നത് നിർത്താൻ ഇഷ്യൂ ചെയ്യുന്ന ബാങ്കുകൾക്ക് നിർദ്ദേശം നൽകി. “അജ്ഞാത ഇലക്ടറൽ ബോണ്ടുകൾ വിവരാവകാശത്തിൻ്റെയും ഭരണഘടനയുടെ കീഴിലുള്ള സംസാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തിൻ്റെയും ലംഘനമാണ്,” സുപ്രീം കോടതി പറഞ്ഞു.
ഒരു രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടിക്കുള്ള സാമ്പത്തിക സംഭാവന ക്വിഡ് പ്രോക്കോ (quid pro quo) ക്രമീകരണങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കുമെന്ന് പറഞ്ഞ ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ഡി വൈ ചന്ദ്രചൂഡ്, രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികൾക്കുള്ള സംഭാവനകൾ അജ്ഞാതമാക്കി ഇലക്ടറൽ ബോണ്ട് പദ്ധതി വോട്ടറുടെ വിവരാവകാശത്തെ ലംഘിക്കുന്നതായി പറഞ്ഞു.
“പണവും രാഷ്ട്രീയവും തമ്മിലുള്ള അടഞ്ഞ ബന്ധം കാരണം ഒരു രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടിക്കുള്ള സാമ്പത്തിക സംഭാവന ക്വിഡ് പ്രോ ക്വോ ക്രമീകരണങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കാനുള്ള നിയമപരമായ സാധ്യതയുമുണ്ട്. ക്വിഡ് പ്രോ ക്വോ ക്രമീകരണങ്ങൾ ഒരു നയ മാറ്റം അവതരിപ്പിക്കുന്നതിനോ അധികാരത്തിലുള്ള രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടിക്ക് സാമ്പത്തിക സംഭാവന നൽകുന്ന വ്യക്തിക്ക് ലൈസൻസ് നൽകുന്നതിനോ ആകാം. ഇലക്ടറൽ ബോണ്ടുകൾ മുഖേനയുള്ള സംഭാവനകൾ അജ്ഞാതമാക്കി വോട്ടറുടെ വിവരാവകാശം ലംഘിക്കുന്ന തരത്തിൽ ഇലക്ടറൽ ബോണ്ട് സ്കീമും ചുമത്തിയ വ്യവസ്ഥകളും ആർട്ടിക്കിൾ 19(1)(എ) യുടെ ലംഘനമാണ്,” ഇലക്ടറൽ ബോണ്ട് പദ്ധതിയുടെ സാധുത ചോദ്യം ചെയ്തുള്ള ഹർജികളിൽ വിധി പ്രസ്താവിച്ചുകൊണ്ട് ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ചന്ദ്രചൂഡ് പറഞ്ഞു.
രാഷ്ട്രീയ പാര്‍ട്ടികള്‍ക്ക് നല്‍കുന്ന സംഭാവനകള്‍ പണമായി നല്‍കുന്നതിന് പകരം ബോണ്ടുകളായി നല്‍കുന്നതാണ് 2018 ജനുവരി രണ്ടിന് കേന്ദ്ര സര്‍ക്കാര്‍ വിജ്ഞാപനം ചെയ്‌ത ഇലക്ടറല് ബോണ്ട് പദ്ധതി. പാര്‍ട്ടികള്‍ക്ക് നല്‍കുന്ന സംഭാവനകളില്‍ സുതാര്യത വരുത്താനാണ് പദ്ധതി എന്നായിരുന്നു കേന്ദ്ര സര്‍ക്കാര്‍ വാദം. പദ്ധതി പ്രാകാരം ഏതൊരു ഇന്ത്യന്‍ പൗരനും സ്ഥാപനത്തിനും ഒറ്റയ്ക്കോ പങ്കാളിത്തത്തോടെയോ ഇലക്ടറല് ബോണ്ട് വാങ്ങാവുന്നതാണ്.
ഇലക്ടറല് ബോണ്ട്, ആര്‍ട്ടിക്കിള്‍ 19(1)(a) പ്രാകരമുള്ള ആവിഷ്കാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്‍റെയും രാഷ്ട്രീയ സ്വകാര്യത എന്ന മൗലികാവകാശത്തിന്‍റെയും ലംഘനമാണെന്ന് വിധി പ്രസ്‌താവത്തില്‍ ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് പറഞ്ഞു. ബാങ്കുകള്‍ ഇലക്ടറല് ബോണ്ടുകളുടെ വിതരണം ഉടനടി നിര്‍ത്തണമെന്നും ഇലക്ടറല് ബോണ്ടുകള്‍ ഉപയോഗിച്ചുള്ള സംഭാവനകളുടെ വിശദാംശങ്ങള്‍, സംഭാവന സ്വീകരിച്ച രാഷ്ട്രീയ പാര്‍ട്ടികളുടെ വിശദാംശങ്ങള്‍ എന്നിവ സ്റ്റേറ്റ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ നല്‍കണമെന്നും കോടതി നിര്‍ദേശിച്ചു.
വ്യക്തിഗത സംഭാവനകളെക്കാളും കമ്പനി നല്‍കുന്ന സംഭാവനകള്‍ക്ക് രാഷ്ട്രീയ പ്രക്രിയയില്‍ സുപ്രധാന പങ്കുണ്ട്. കൂടാതെ, കമ്പനി നല്‍കുന്ന സംഭാവനകള്‍ പൂര്‍ണമായും വാണിജ്യപരമായ ഇടപാടുകളാണ്. കമ്പനികളെയും വ്യക്തികളെയും ഒരുപോലെ കാണുന്ന സെക്ഷന്‍ 182 കമ്പനീസ് ആക്‌ടിന്‍റെ ഭേദഗതി ഏകപക്ഷീയമാണ്. കമ്പനീസ് ആക്‌ട് ഭേദഗതി ചെയ്യുന്നത് ഭരണഘടനാ ലംഘനമാണെന്നും കോടതി പറഞ്ഞു.
കള്ളപ്പണം നിയന്ത്രിക്കും എന്ന കാരണത്താല്‍ വിവരാകാശ ലംഘനം ന്യായീകരിക്കാനാവില്ല. രാഷ്ട്രീയ പാര്‍ട്ടികള്‍ക്ക് സംഭാവന നല്‍കുന്നത് പകരം നല്‍കല്‍ പ്രക്രിയയ്ക്ക് വഴിയൊരുക്കും. കള്ളപ്പണം തടയാന്‍ ഇലക്ടറല് ബോണ്ട് മാത്രമല്ല വഴിയെന്നും അതിന് മറ്റുമാര്‍ഗങ്ങള്‍ ഉണ്ടെന്നും കോടതി വ്യക്തമാക്കി.
ഇലക്ടറല് ബോണ്ടിന്‍റെ മേല്‍ നിയന്ത്രണം സാധ്യമാണെന്ന് പറയുന്ന ക്ലോസ് 7(4)(1) കൊണ്ട് പദ്ധതി നിയന്ത്രിക്കാനാകുമെന്ന് സ്ഥാപിക്കാന്‍ കേന്ദ്രത്തിന് കഴിഞ്ഞില്ല.
ഇലക്ടറല് ബോണ്ട് നല്‍കുന്ന സ്വകാര്യത, ആവിഷ്കാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്‍റെയും വിവരാവകാശത്തിന്‍റെയും ലംഘനമാണ്.
ഇലക്ടറല് ബോണ്ടുകളുടെ വിതരണം ബാങ്കുകള്‍ ഉടനടി നിര്‍ത്തണമെന്നും ഇലക്ടറല് ബോണ്ടുകള്‍ ഉപയോഗിച്ചുള്ള സംഭാവനകളുടെ മുഴുവന്‍ വിശദാംശങ്ങളും എസ്ബിഐ മാര്‍ച്ച് ആറിന് നല്‍കണമെന്നും കോടതി നിര്‍ദേശിച്ചു. മാര്‍ച്ച് പതിമൂന്നു മുതല്‍ ഇത് സംബന്ധിച്ച വിവരങ്ങള്‍ കമ്മീഷന്‍റെ വെബ്സൈറ്റില്‍ ലഭ്യമാകും.
2023 നവംബറിൽ, സിജെഐ ചന്ദ്രചൂഡിൻ്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള, ജസ്റ്റിസുമാരായ സഞ്ജീവ് ഖന്ന, ബിആർ ഗവായ്, ജെബി പർദിവാല, മനോജ് മിശ്ര എന്നിവരടങ്ങുന്ന അഞ്ചംഗ ഭരണഘടനാ ബെഞ്ച് മൂന്ന് ദിവസത്തെ വാദം കേട്ട ശേഷം ഇലക്ടറൽ ബോണ്ട് പദ്ധതിയുടെ സാധുത ചോദ്യം ചെയ്തുള്ള ഹർജികളിൽ വിധി പറയാൻ മാറ്റിയിരുന്നു.
ആർട്ടിക്കിൾ 19(1) പ്രകാരം വിവരങ്ങൾ അറിയാനുള്ള പൗരൻ്റെ മൗലികാവകാശത്തെ ഇലക്ടറൽ ബോണ്ട് സ്കീം ലംഘിക്കുന്നുവെന്ന് സുപ്രീം കോടതിക്ക് മുമ്പാകെ ഹരജിക്കാർ വാദിച്ചു. ഇത് പിൻവാതിൽ ലോബിയിംഗ് പ്രാപ്തമാക്കുന്നു, അഴിമതി പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു, പ്രതിപക്ഷ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികൾക്ക് ഒരു സമനില ഒഴിവാക്കുന്നു.
