സാമ്പത്തികമായി ബുദ്ധിമുട്ട് നേരിടുന്ന ദേശീയ വിമാനക്കമ്പനിയായ പാക്കിസ്താന്‍ ഇൻ്റർനാഷണൽ എയർലൈൻസ് (പിഐഎ) സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കാനുള്ള പാക്കിസ്താന്റെ ശ്രമത്തിന് തിരിച്ചടി. എയര്‍ലൈന്‍ വാങ്ങാന്‍ താല്പര്യം പ്രകടിപ്പിച്ച് ഒരാള്‍ മാത്രം മുന്നോട്ടു വന്നതാണ് അവരുടെ ശ്രമങ്ങള്‍ക്ക് അപ്രതീക്ഷിത തിരിച്ചടി നേരിട്ടത്.
വ്യാഴാഴ്ച നടന്ന ലേലത്തില്‍, റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് ഡെവലപ്‌മെൻ്റ് കമ്പനിയും ഏക ബിഡ്ഡറുമായ ബ്ലൂ വേൾഡ് സിറ്റി, PIA-യുടെ 60% ഓഹരിയ്ക്കായി 10 ബില്യൺ PKR (ഏകദേശം ₹30.25 കോടി) വാഗ്ദാനം ചെയ്തു. ഗവൺമെൻ്റ് നിശ്ചയിച്ചിട്ടുള്ള ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ വിലയായ 85 ബില്യൺ പി.കെ.ആർ. നേക്കാൾ വളരെ താഴെയുള്ള ഈ ബിഡ്, ഗവൺമെൻ്റിൻ്റെ സ്വകാര്യവൽക്കരണ പദ്ധതിയുടെ പ്രായോഗികതയെക്കുറിച്ചും പാക്കിസ്താന്റെ സാമ്പത്തിക പരിഷ്കാരങ്ങളിൽ അതിൻ്റെ സ്വാധീനത്തെക്കുറിച്ചും ചോദ്യങ്ങൾ ഉയർത്തുന്നു.
7 ബില്യൺ ഡോളറിൻ്റെ ബെയ്‌ലൗട്ട് പാക്കേജിൻ്റെ ഭാഗമായി അന്താരാഷ്ട്ര നാണയ നിധി (ഐഎംഎഫ്) ചുമത്തിയ വ്യവസ്ഥകൾ പാലിക്കുന്നതിനായി പിഐഎയും മറ്റ് ലാഭകരമല്ലാത്ത സർക്കാർ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള സംരംഭങ്ങളും സ്വകാര്യവത്കരിക്കാൻ പാക്കിസ്താന്‍ സർക്കാർ ശ്രമിക്കുകയാണ്. പിഐഎയെ സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കാനുള്ള തീരുമാനം അതിൻ്റെ അമ്പരപ്പിക്കുന്ന കടം, വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവർത്തനച്ചെലവ്, വാർദ്ധക്യം നേരിടുന്ന ഫ്ലീറ്റ് എന്നിവയിൽ നിന്നാണ് എയർലൈനെ ലാഭകരമല്ലാതാക്കിയത്. ഏകദേശം 152 ബില്യൺ പി.കെ.ആർ മൂല്യമുള്ള ആസ്തികൾ കൈവശം വച്ചിട്ടും, 7,000-ത്തിലധികം ജീവനക്കാര്‍, കോടിക്കണക്കിന് രൂപയുടെ കടബാധ്യതകൾ, യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ പോലുള്ള പ്രധാന വിപണികളിൽ പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ എന്നിവ കാരണം സാമ്പത്തിക സുസ്ഥിരത നിലനിർത്താൻ PIA പാടുപെടുകയാണ്.
എയർലൈനിൻ്റെ വിൽപന വില പരമാവധിയാക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു മത്സര പ്രക്രിയ പ്രതീക്ഷിച്ച് ജൂൺ മാസത്തിൽ ആറ് സാധ്യതയുള്ള ലേലക്കാരെ സർക്കാർ പ്രീ-ക്വാളിഫൈ ചെയ്തു. എന്നാല്‍, അവസാന ലേലത്തിൽ ബ്ലൂ വേൾഡ് സിറ്റി മാത്രമാണ് പങ്കെടുത്തത്. നികുതി ബാധ്യതകൾ, ഗ്യാരണ്ടീഡ് നിക്ഷേപങ്ങൾ, ജീവനക്കാരെ നിലനിർത്തൽ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സർക്കാർ നിബന്ധനകൾ കാരണം മറ്റ് അഞ്ച് പേർ ഒഴിവായി.
ബ്ലൂ വേൾഡ് സിറ്റിയുടെ PKR 10 ബില്ല്യൺ ഓഫർ സർക്കാരിൻ്റെ പ്രതീക്ഷകളിൽ നിന്ന് വളരെ താഴെയാണ്. റിപ്പോർട്ടുകൾ പ്രകാരം, 60% ഓഹരി വിറ്റഴിക്കുന്നതിലൂടെ കുറഞ്ഞത് PKR 85 ബില്യൺ നേടാനാണ് സർക്കാർ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.
ഇതൊക്കെയാണെങ്കിലും, ബ്ലൂ വേൾഡ് സിറ്റിയുടെ ചെയർമാൻ സാദ് നസീർ ബിഡിന് ഒപ്പം നിന്നു, “ഞങ്ങൾ സർക്കാർ വില പരിഗണിക്കുകയും ഞങ്ങളുടെ ഏറ്റവും മികച്ച വിലയായ 10 ബില്യൺ പികെആർക്കൊപ്പം നിൽക്കാൻ തീരുമാനിക്കുകയും ചെയ്തു.” ബിഡ് സ്വീകരിച്ചാൽ പിഐഎയെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കാൻ സഹായിക്കുന്നതിന് ചൈനീസ്, തുർക്കി നിക്ഷേപകരെ ഉൾപ്പെടുത്തുമെന്ന് നസീർ നിർദ്ദേശിച്ചു.
ബ്ലൂ വേൾഡ് സിറ്റിയുടെ ചീഫ് ഓപ്പറേറ്റിംഗ് ഓഫീസർ സെഹം റാസ ലേല പ്രക്രിയയിലെ മത്സരത്തിൻ്റെ അഭാവത്തിൽ നിരാശ പ്രകടിപ്പിച്ചു, മറ്റ് സാധ്യതയുള്ള വാങ്ങുന്നവരുടെ പിൻവാങ്ങലിൽ അതൃപ്തി രേഖപ്പെടുത്തി. “ആരോഗ്യകരമായ മത്സരം നടക്കുമായിരുന്നെങ്കിൽ മറ്റെല്ലാ ലേലക്കാരും പിന്മാറിയതിൽ വിഷമം തോന്നുന്നു,” പിഐഎയുടെ സ്വകാര്യവൽക്കരണ ശ്രമങ്ങൾ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളെ ഉയർത്തിക്കാട്ടി റാസ പറഞ്ഞു.
താൽപ്പര്യം ആകർഷിക്കാനുള്ള സർക്കാർ ശ്രമങ്ങൾക്കിടയിലും, PIA യുടെ പ്രശ്നങ്ങൾ മിക്ക നിക്ഷേപകരെയും പിന്തിരിപ്പിച്ചു. എയർലൈനിൻ്റെ വർക്ക്‌ഫോഴ്‌സിൽ 2,400-ലധികം ദിവസ വേതനക്കാര്‍ ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ, വാങ്ങാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഏതൊരു വ്യക്തിയും PIA-യുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ പുനരുദ്ധരിക്കുന്നതിന് $500 ദശലക്ഷം മുതൽ $700 ദശലക്ഷം വരെ ഗണ്യമായ നിക്ഷേപം നടത്തേണ്ടതുണ്ട്. കൂടാതെ, ലേലക്കാർ കുറച്ച തീരുവകളും നികുതി ഇളവുകളും അഭ്യർത്ഥിച്ചു, ഇത് സർക്കാർ ആത്യന്തികമായി നിരസിച്ചു, ഇത് വിൽപ്പന പ്രക്രിയയെ കൂടുതൽ സങ്കീർണ്ണമാക്കി.
മാത്രമല്ല, ഉയർന്ന ജീവനക്കാരുടെ ചെലവുകളും കാലഹരണപ്പെട്ട വിമാനങ്ങളും പോലെയുള്ള PIA യുടെ നിലവിലെ ബാധ്യതകൾ ഏതൊരു വഴിത്തിരിവ് തന്ത്രത്തിനും വെല്ലുവിളി ഉയർത്തുന്നു. എയർലൈനിൻ്റെ നിലവിലുള്ള ബാധ്യതകളും പ്രവർത്തനപരമായ കാര്യക്ഷമതയില്ലായ്മയും കണക്കിലെടുത്ത് PIA-യെ ലാഭകരമായ ഒരു സ്ഥാപനമാക്കി മാറ്റുന്നതിന് കാര്യമായ സാമ്പത്തിക, മാനേജുമെൻ്റ് ഇൻപുട്ട് ആവശ്യമാണെന്ന് വ്യോമയാന വ്യവസായ വിദഗ്ധർ മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്നു.
PIA-യ്‌ക്കുള്ള മത്സരാധിഷ്ഠിത ബിഡ് നേടാനുള്ള പരാജയപ്പെട്ട ശ്രമം സൂചിപ്പിക്കുന്നത് എയർലൈനിൻ്റെ സ്വകാര്യവൽക്കരണ പ്രക്രിയ ഒരു നോൺ-സ്റ്റാർട്ടർ ആയിരിക്കാമെന്നാണ്, ഇത് എങ്ങനെ മുന്നോട്ട് പോകണമെന്ന കാര്യത്തിൽ സർക്കാരിന് കടുത്ത തീരുമാനങ്ങളെടുക്കേണ്ടി വരും. വാങ്ങുന്നയാളുടെ താൽപ്പര്യമില്ലാതെ, PIA-യുടെ പ്രവർത്തനപരവും സാമ്പത്തികവുമായ കാഴ്ചപ്പാട് മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിന് സംസ്ഥാനം ഇതര ഓപ്ഷനുകൾ പരിഗണിക്കേണ്ടതായി വന്നേക്കാം.
ഈ തിരിച്ചടി PIA-യെ സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കാനുള്ള പാക്കിസ്ഥാൻ്റെ പദ്ധതികളെ ബാധിക്കുക മാത്രമല്ല, പാക്കിസ്താന്റെ ബുദ്ധിമുട്ട് നേരിടുന്ന സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ നവീകരിക്കാൻ ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള IMF ആവശ്യകതകൾ നിറവേറ്റുന്നതിനുള്ള സമ്മർദ്ദം വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
പിഐഎയുടെ പരാജയപ്പെട്ട സ്വകാര്യവൽക്കരണം, സർക്കാർ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള സംരംഭങ്ങളെ പരിഷ്കരിക്കുന്നതിൽ സർക്കാർ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികൾക്ക് അടിവരയിടുന്നു, അവയിൽ പലതും സമാനമായ സാമ്പത്തിക ബുദ്ധിമുട്ടിലാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്.
